نقدی سندشناسانه بر احادیث مجمع البیان

سخن از درآمیختگی سخن غیر معصوم با معصوم در تفسیر مجمع البیان است. نگارنده دو حقیقت تلخ درباره تفسیر ثمین مجمع البیان را که عبارتند: از بی دقتی نسخه نگاران منابع روایی و حدیثی تفسیر مجمع البیان در نقل شخصیت های واقع در سند روایات و نقل اقوال که سبب بی راهه روی علامه طبرسی )ره( در نقل سخن غیر معصوم به عنوان روایت شده است و نیز عدم مطابقت نسخه های موجود از تفسیر مجمع البیان با آنچه مؤلف نگاشته است به عنوان درآمد بحث، در آغاز آورده است و آن گاه نمونه های هفده گانه را که در آن نقل قول از ابوجعفر محمد بن جریر طبری مفسّر معروف اهل سنّت )متوفای 310 ه( به عنوان حدیث از ابوجعفر باقر )ع( در تفسیر مجمع البیان آورده شده است می آورد و در خلال نقل نمونه ها، شواهدی دال بر اینکه چسان این موارد نه روایت بلکه سخن و نقل قول ابوجعفر طبری است ذکر می کند. نگارنده موارد هفده گانه را تمام مشکل موجود در مجمع البیان نمی بیند و بر این باور است که موارد خلط و اشتباه شاید بیش از این باشد از این سبب راهکار عملی برای شناخت روایت معصوم از درایت مفسّر ابوجعفر طبری ارائه می دهد و آن اینکه هرگاه در مجمع البیان روایتی از ابوجعفر نقل شده باشد، همان مورد را در تفسیر تبیان شیخ طوسی که منبع نقل قول مجمع البیان است نگاه کنیم اگر در تبیان نیز از ابوجعفر نقل شده بود باید به تفسیر طبری مراجعه شود در همان موضوع، اگر ملاحظه شد که نظر طبری در آن موضوع همان است که به نام ابوجعفر در تفسیر مجمع البیان و تبیان آمده است، معلوم می شود، روایت نیست.